Transitiepijn

Over emoties in de Binckhorst

Niet al het goede komt in drieën. Dat realiseerde ik me bij het zien van de 3^e en vrijwel zeker laatste editie van de Binckhorstfilm. Het werd een emotionele middag in het Laaktheater. Het bleek namelijk ook het publieke afscheid te zijn van een van de oermoeders uit dit unieke stukje Den Haag: Wilma Marijnissen.

De ziel verdwijnt

Wilma is lichamelijk op, maar haar geest is onverminderd sterk. De tijd die haar nog is gegeven blijft ze bezig met het afronden en opstarten van projecten, waaronder de voorbereiding van haar eigen begrafenis. Al hoopt ze dat die nog even op de plank mag blijven liggen. Haar ziel en zaligheid zit o.a. in de drie films die ze over de Binckhorst maakte met Marsel Loermans. Twaalf jaar lang volgden ze bedrijven en bewoners van het Haagse binnenstedelijk industrie- en bedrijventerrein rond de plannen voor en de komst van de Rotterdamsebaan tunnel. Opgegroeid in het gebied wist Wilma als geen ander wat het kloppend hart was. Ze heeft dat in allerlei kunstvormen verbeeld, zoals je op haar website kunt zien.

Ruim vijf jaar besteed ik voor het platform I’M BINCK ook een deel van mijn tijd aan de gebiedsontwikkeling. Anders dan Wilma ben ik er niet geboren en getogen, maar mijn hele werkzame leven heb ik in en om de Binckhorst gewerkt. De toekomst van werk gaat mij aan het hart. Ik deel haar zorgen en vraag me al langer af of het gentrificatieproces dat gaande is¹ nog gekeerd kan worden.

Het schuurt in de Binckhorst

Op papier is de geplande integrale en organische ontwikkeling van de Binckhorst een mooi verhaal, maar de praktijk is heel wat weerbarstiger. Dat is geen verrassing, maar in de Binckhorst is wel heel duidelijk zichtbaar dat het grote geld blijft regeren en lineair werken de standaard is. Ik twijfel niet aan de goede intenties, maar er zal weinig veranderen zolang iedereen blijft doen wat ze altijd deden. Het schuurt in de Haage Binckhorst constateerde I’M BINCK dan ook vorig jaar ter gelegenheid van het 10-jarig jubileum².

Kan ik mijn tijd niet beter besteden, zo vraag ik mijzelf af tijdens het kijken naar de film die het afbraakproces genadeloos vastlegt. Wetende dat de actualiteit met o.a. de uitkoop van de Asfaltcentrale en de brand bij Jachtwerf de Haas nog dramatischer is. Wat komt ervoor terug? Nog meer veel te dure woontorens en onbetaalbare werkruimtes. Wat kan ik daaraan doen?

Je ziet het niet

Misschien is dit een goed moment om ook afscheid te nemen van de Binckhorst, denk ik weemoedig tijdens de filmvertoning. Dan verschijnt Roel de Haas in beeld. Hij is niet van plan om zijn grond te verkopen, omdat de gemeente op de plek van zijn familiebedrijf een Waterfrontpark wil realiseren. “Ze gaan er maar omheen”. Dit voorjaar werd zijn jachtwerf volledig in de as gelegd. De oorzaak is nog steeds onduidelijk, maar hij gaat opnieuw beginnenᶟ. Die oerkracht zit in de Binckhorst en daar wil ik van weglopen?

Twee dagen later zijn mijn twijfels helemaal weg. Als medeondertekenaar van de Donut Deal Lokaal Geld Zuidoost⁴ zie ik hoe de internationale wereld jaloers kijkt naar Amsterdam. De gemeente heeft zelf amper in de gaten wat de waarde is van het feit dat ze sinds 2020 de 1^e Doughnut City ter wereld zijn. Bottom-up heeft het de verbinding tussen talloze lokale initiatieven op gang gebracht. Een ontwikkeling die niet meer te stoppen is. Met als kern dat burgers, gemeente en de markt samenwerken aan een nieuwe economie op basis van evenwaardigheid. Econoom Kate Raworth kreeg er bij de opening in Zuidoost zelf tranen van in de ogen. Dit was hoe ze het ooit bedoeld had.

Wint de aanhouder?

Die waarde zie je pas van een afstand, niet als je er middenin zit en zeker niet als je door emoties bent overmand, zoals ik tijdens de filmvoorstelling. Want zeg nou zelf, welk gebied kan zeggen dat er al drie films over zijn gemaakt. Dat alleen al is de unieke waarde die Wilma achterlaat. Transitie betekent loslaten en dat doet pijn voor alle betrokkenen. Vooral als het om mensen gaat. De kunst is om 20% van het verleden te behouden en te integreren in de toekomst. Met de aanwijzing van Binckplekken door de gemeente is die basis in het gebied gelegd en dat biedt kansen. Voor het terrein van de Gasfabriek liggen er mogelijkheden om een ecosysteem te creëren waar Wilma trots op zou zijn. Niet opgeven dus, dat ben ik aan de oermoeder van de Binckhorst schatplichtig. Of de aanhouder wint? De tijd zal het leren.

Wilma Marijnissen is op 12 november overleden. Haar kunstwerk Terra Mater krijgt een permanente plek op Sint Barbara, de begraafplaats in de Binkhorst, waar zij zelf ook een plekje krijgt. Zo blijft ze voor altijd verbonden met dit unieke gebied..

PS1: In de Kunsthal Rotterdam is t/m 12 februari een expositie te zien die gaat over transitiepijn: ‘Getekend: Rotterdam! Help ze hebben mijn huis vermoord’ .

PS2: Binckhorst fase 3 wordt zaterdag 5 november vanaf 17.00uur uitgezonden op TV WEST (de eerste 45 min. op de oneven uren, de laatste 45 min. op de even uren) en 18 december is er een extra voorstelling in Theater Pianino.

¹ Brief aan de Raad (dec 2020)

² Jubileumuitgave I’M BINCK (2021)

ᶟ Korte film Mannen van Staal (2022)

⁴ Donuteconomie (okt 2022)

Irmgard Bomers is initiatiefnemer van WIN (werken in netwerken), schrijver van o.a. de WIN Trilogie over de toekomst van werk en bestuurslid/partner van I’M BINCK.