Boecop Blogs #5 Circulair geld

Geldzaken zijn privé, dus dat was vroeger bij ons thuis nooit een gespreksonderwerp. ‘Praten over geld is zo burgerlijk’, leerde ik later en ’Geld speelt geen rol’, zei ook Olie B. Bommel. Een heer van stand. Ja, binnen de adelstand is praten over geld een nog groter taboe dan dat je het over seks hebt.

Logisch, de adel beschikt nauwelijks over liquide middelen, want – om Quote te citeren – die heeft zijn kapitaal in landgoederen en paarden zitten en in Hollandse Meesters aan de muur. Tijdens het WIN Werk(t) Festival over twee weken is geld daarentegen wèl een gespreksthema. Althans: een ander soort geld, ofwel circulair geld. De deelnemers gaan via een interactief geldspel met circulair geld aan de slag en creëren zelf waarde.

Ander geld?

Ja, want hoewel de doorsnee portemonnee gewoon euro’s bevat, is in ons land ook al Alkmaars, Gronings en Zwols geld in omloop. Lokaal geld als complementair geldsysteem voor de euro.  Buiten de bestaande banken om. Niet louter om het geld, maar om de lokale economie te versterken – en in het bijzonder het mkb en zzp-ers.  Want door geld (vaker) binnen de grenzen van een gemeente of regio uit te geven, zorg je ervoor dat juist lokale ondernemers een hogere omzet hebben. En dus meer uit kunnen geven.

Gerben Nap, coördinator van het Social Trade Circuit Nederland is er ruim twee jaar geleden mee begonnen. Wereldwijd is de overkoepelende Social TRade Organization (STRO) van Henk van Arkel al 25 jaar actief. Nap: ‘Historisch gezien ontwikkelen en testen we vooral, en kijken wat er binnen een geldsysteem werkt en wat niet werkt. We hebben daar ook zelf de software, Cyclos, voor ontwikkeld, die inmiddels door zo’n 10 miljoen mensen in de wereld gebruikt wordt voor hun betalingsverkeer. Cyclos wordt tijdens het spel op het festival ook gebruikt, dus kan kunnen de mensen het zelf ervaren.

Net als bij de gewone bank, merkt de gebruiker daar niets van: die koopt bijvoorbeeld Zwolse Munten en betaalt deze 1:1 met euro’s. Circulair geld lenen kan ook: en wel zonder rente, wat natuurlijk grote voordelen biedt. Betalen en administreren gebeurt via een aparte betaalapp of betaalpas en op een apart rekeningnummer.

Geen geld naar speculanten

Dan wat dieper ingaan op die andere vraag: waarom?

Gerben Nap heeft geen aperte afkeer van de euro. Zijn bezwaar zit veel dieper en raakt de grondvesten van de financiële markt en de bankwereld. Het huidige geldsysteem belemmert de aanpak van allerhande sociale, economische en maatschappelijke problemen.  ‘De Nederlandse economie draait in zijn geheel weer goed. Maar lokaal en regionaal zijn er grote verschillen. Vergelijk Oost-Groningen maar met de Randstad.  En zo is dat ook in de stad zelf; in de ene wijk wordt meer verdiend (en uitgegeven) dan in de andere.’

Het heeft allemaal te maken met de beschikbaarheid van geld. Zolang overal ongeveer evenveel geld voorhanden is, bestaat er balans en kan handel of ruilhandel plaatsvinden. Bij onbalans stroomt het geld naar plekken waar juist al veel geld is. Daar wonen rijkere mensen, is meer welvaart, staan duurdere huizen en chiquere winkels.  Armoe, schaarste en werkloosheid ontstaan op plekken waar geen of weinig geld is, en geen prikkel om geld te investeren.

Onbalans ontstaat doordat financiële instellingen geld – veel geld – verdienen met (rente op) kredieten. Als er geen rente zou zijn, wordt investeren gemakkelijker en vloeit het kapitaal naar waar het nodig is. Rente vloeit naar de aandeelhouders van een bank of financiële instelling. Pure winst en de volgende stap is dan vaak speculatie, belastingontduiking en de Kaaiman Eilanden.

Werkt het?

Op mijn vraag of het werkt, zegt Nap: ‘In Nederland duurt dat nog even, maar het buitenland kent al volop resultaten. In Sardinië waar 3000 bedrijven en bedrijfjes de Sardex als circulair betaalmiddel gebruiken, is inmiddels al meer dan 100 miljoen euro aan extra transacties gedaan. Het leverde kleine ondernemers op het eiland jaarlijks gemiddeld 20.000 euro meer omzet op (gemiddeld 4% van de omzet). En bovendien daalde het aantal faillissementen onder de gebruikers flink, met 67%.’

Over tien jaar…

Als Gerben Nap tien jaar vooruitkijkt, ziet hij dat veel mensen naast de euro ook een circulaire bankpas op zak hebben. Echter, consumenten moeten in de eerste jaren niet te veel verwachten. Voordat we winkels kunnen betrekken waar zij het kunnen uitgeven zijn namelijk eerst veel ondernemers en bedrijven nodig waar de winkels dat geld dan kunnen besteden. We beginnen dus ‘business-to-business’. Consumenten die dat begrijpen zijn uiteraard nu ook al welkom, dat helpt alleen maar. ‘Op zijn minst hoop ik dat veel meer mensen zich tegen die tijd bewust zijn van waar het geld dat ze uitgeven vandaan komt en waar het uiteindelijk naar toe gaat. Geld dat je uitgeeft kan weer bij je terugkomen, in plaats van wegstromen! En ook dat het een goede manier is om een meer duurzame, groene en circulaire economie vooruit te helpen, vanwege de rentevrije kredieten.’

Wat vind jij?

Heb jij ervaringen met circulair geld? Is geld de schuld van alle misère in de wereld? Loop jij over tien jaar ook met een circulair geldpasje. Of vind je het allemaal maar Monopoly voor volwassenen? Wacht dan niet tot op het WIN-festival #WWF17, maar reageer nu al op deze blog en stel je vraag aan Gerben Nap of Jan Langedijk. Kijk ook op www.circuitnederland.nl en www. socialtrade.nl, óf, voor de software, op www.cyclos.org
In de aanloop naar het WIN Werk(t) Festival schrijft Jaap Luikenaar tien blogs #WWF17