Kantoorwerkers opgelet
Er wordt aan de stoelpoten van kantoorwerkers gezaagd. Zeker dertig procent van het kantoorwerk is namelijk ronduit verspilling en daar kunnen we morgen mee stoppen, simpelweg door werk anders te organiseren. Deze enorme verspilling van menselijk kapitaal wordt niet opgelost via de zoveelste reorganisatie, maar door gemeenschappelijke data slimmer -buiten institutionele grenzen- te organiseren.
Daarmee kan Nederland zo’n 1,8 miljoen fte besparen en betekenisvoller werk omarmen. Iets waar menige moderne werker naar verlangt. Dat lees ik allemaal in het boek Datawijsheid[1] van Paul Bessems, initiatiefnemer van Weconomics. Tsja, denk ik bij mijzelf als moderne werker; inhoudelijk onderschrijf ik de wijsheid in het boek, maar gaat dit ooit gebeuren? Wie neemt hierin het voortouw?
Complexiteit is een verdienmodel
De grootste bottleneck is niet het systeem of de techniek, maar dat zijn wij zelf als mens/werkende. Van anderen zien we heel goed wat er anders kan, maar om nou van je eigen (kantoor)werk te zeggen dat het overbodig is; dat zie ik niet zo snel gebeuren. Wel als individu, maar niet als manager en zeker niet als directeur/eigenaar van een organisatie/onderneming. Toch realiseer ik mij al lezende in het boek, dat ik in 2011 met het opzeggen van mijn vaste baan, onbewust een stap in de richting heb gezet van de toekomst die Paul in zijn boek beschrijft. Een toekomst die -als het aan hem ligt- duurzaam, digitaal en decentraal (DDD) is, met ruimte voor het oplossen van maatschappelijke problemen. Ik werk sinds een paar jaar met veel plezier en voldoening in het ecosysteem dat we zelf met de WIN-proeftuin voor de toekomst van werk hebben uitgevonden. Het WIN-ecosysteem[2] bestaat uit een combinatie van huis-, vrijwilligers- en betaald werk.
De manier waarop ik nu werk (in netwerken) verschilt radicaal van de tijd dat ik nog in (kantoor)organisaties werkte. Maar om nu te zeggen dat ik mijn werk datagedreven organiseer? Nee. Ik kom een heel eind met automatisering van de administratieve processen, waardoor ik bijvoorbeeld geen mensen meer in dienst nodig heb. Maar automatisering is iets heel anders dan digitale -eigenlijk binaire- transformatie en datagedreven organiseren. De stap die ik destijds heb gezet heeft onbewust wel geleid tot wat Paul in zijn boek ‘de dominante logica loslaten’ noemt. De oplossing is in feite heel simpel, maar….
Dominante logica loslaten is de kunst
Complexiteit is een verdienmodel. Vanuit een bedrijf gezien is een verdienmodel belangrijk. Maar een bedrijf is geen zelfstandig levend organisme; mens en natuur zijn dat wel. In een DDD-wereld is niet het bedrijf/de organisatie het uitgangspunt, maar de mens (in de rol van burger, consument, werkende, student, patiënt) en het organiserend vermogen van de mens.
Om meer ruimte voor de menselijke maat te creëren moet de arbeidsproductiviteit omhoog. Dat kan door het werk datagedreven te organiseren en dat lukt niet door nog harder te gaan werken. Daardoor daalt de arbeidsproductiviteitsgroei juist al jaren. In de overheids- en financiële sector is deze het laagst. Als klant ervaar je dat, maar het is ook volstrekt logisch als je bedenkt dat het meeste werk in die sector uit controleren bestaat. Juist die taak kun je veel beter door de techniek laten doen. Volgens McKinsey kan daardoor de komende 10 jaar de productiviteit met 2% per jaar toenemen. Maar… ook dit is automatisering. Met de kanteling naar datagedreven organiseren kan de productiviteit nog veel verder omhoog. Daarvoor is het wel nodig om ook na te denken over een ander operating model en ervaring op te doen met slim samenwerken in ecosystemen. Zelf ben ik intussen al enigszins daarmee vertrouwd, maar ik kan me levendig voorstellen dat het voor de meesten abacadabra is. Het simpele WIN-plaatje helpt om een Weconomics-toekomst te verbeelden en jezelf als onderdeel te zien van het ecosysteem dat -sinds duurzaamheid op de agenda staat- als people-planet-profit wordt geduid.
Samenwerken in een ecosysteem de oplossing
Met de Weconomics visie op datagedreven organiseren komt de toekomst van werk die in dit WIN filmpje uit 2018 wordt verwoord dichterbij. Als het aan Weconomics ligt dan gaan we van een systeem dat gericht is op het produceren van meer welvaart, naar een systeem dat gericht is op de organisatie van duurzame brede welvaart. De keuze die we als individuen maken hoe we collectief onze maatschappij en werk willen organiseren is daarbij leidend; de techniek faciliterend.
De Werkvereniging pleit om die reden al jaren voor de invoering van een Burgerservicemodel[3] om de sociale zekerheid voor alle werkenden te regelen. Laat dit nu een mooi aanknopingspunt zijn om gezamenlijk te verkennen hoe datagedreven organiseren kan bijdragen aan structurele hervorming van de arbeidsmarkt.
Weconomics, de Werkvereniging en WIN nemen als netwerkorganisaties daarin het voortouw. De achterban bestaat uit moderne werkers die zeggenschap over eigen data belangrijk vinden, maar ook willen innoveren vanuit een mens & maatschappijperspectief. Wil je aanhaken of supporten? Sluit je dan aan bij een van hen. Datagedreven ontwikkelingen gaan ondertussen gewoon door vanuit het bestaande systeem. In Vlaanderen is recent een Datacomonality project gestart en houd ook de EU in de gaten. Neem van mij aan dat het als kantoorwerker geen kwaad kan om je datawijsheid te vergroten.
Irmgard Bomers is founder van WIN, partner van Weconomics en lid van de Werkvereniging.
